Nội dung
, trước Nguyễn Trãi cũng có nhiều người làm thơ bằng chữ Nôm, thậm chí là khá nhiều, thế nhưng đến Nguyễn Trãi, ông được xem là có tác phẩm viết bằng chữ Nôm quy mô nhất, và dường như còn nguyên vẹn cho đến ngày hôm nay, chứ không bị thất lạc như các tác phẩm của các tác giả khác. Đây là tác phẩm đậm đà tính dân tộc, mang hồn thơ nước Việt và vẫn vẹn nguyên giá trị cho tới ngày nay dù dã đi qua nhiều thế kỉ.
“Thủ vĩ ngâm” là bài thơ mở đầu cho tập thơ “Quốc âm thi tập”, theo nhóm nghiên cứu Đào Duy Anh, bài thơ này có thể được sáng tác trong lúc Nguyễn Trãi bị giam lỏng ở Đông Quan theo bài tựa của Nguyễn Khắc Kiệm hoặc là trong lúc ông bị vua Lê Thái Tổ ruồng bỏ sau khi bị giam vì bị nghi có liên quan đến án Trần Nguyên Hãn, tuy được tha và vẫn giữ chức quan nhưng không được làm việc gì. Theo nhóm nghiên cứu đoán là bài thơ được sáng tác trong trường hợp thứ hai, vì trong thơ đã có vẻ chán chường lắm, không thể là giọng thơ của một người thanh niên tuổi còn đầy tráng khí mới gặp khó khăn nhất thời được. Và chăng nếu bị giam ở Đông Quan thì không thể có câu “Triều quan chẳng phải, ẩn chẳng phải”
“ Góc thành Nam lều một gian
No nước uống, thiếu cơm ăn
Con đòi trốn, dường ai quyến
Bà ngựa gầy, thiếu kẻ chăn
Ao bởi hẹp hòi khôn thả cá
Nhà quen thú thứa, ngại nuôi vằn
Triều quan chẳng phải, ẩn chẳng phải
Góc thành Nam, lều một gian”
Trung tâm Gia sư ở Biên Hòa Đồng Nai thấy rằng điều đầu tiên ta có thể cảm nhận ngay khi nhìn vào bài thơ đó là cảm giác chán chường bao phủ từ câu thơ đầu cho đến câu thơ cuối cùng, từ sự chán chường của con người mà dẫn đến việc chủ thể trữ tình nhìn đâu cũng thấy chật chội, hẹp hòi, thiếu thốn. Là thực cảnh triều quan chẳng phải, ở ẩn lại càng không, là một cuộc sống mang tiếng là giam lỏng nhưng thực chất tù túng, ngột ngạt một cách đáng sợ. Khiến cho lòng người trở nên chán nản tột cùng, cuộc sống thì thiếu thốn, đến cả nhu cầu cơ bản nhất là ăn uống cũng không được đáp ứng đủ, huống gì là những nhu cầu cuộc sống khác. Có lẽ vì vậy mà chủ thể chán đến mức:
“ Bà ngựa gầy thiếu kẻ chăn
Ao bởi hẹp hòi khôn thả cá
Nhà quen thú thứa ngại nuôi vằn”
Là người ngại, hay cảnh vật khiến cho lòng người chán nản, là tình cảnh áp đặt lên khiến con người ta không còn chút kháng cự?
Tham khảo từ khóa tìm kiếm bài viết từ google :
Xem thêm: Côn Sơn trong thơ Nguyễn Trãi